O Instituto de Estudios Bergantiñáns, como unha máis dentro das actividades que leva a cabo, vén de falla-lo premio da convocatoria Bergantiños desde os libros co que se pretende resalta-la obra daqueles autores nados ou residentes en terras bergantiñás ou que teñan relación con estes marabillosos eidos cantados por Pondal. O labor de selección resultou bastante difícil dada a calidade dos traballos publicados ó longo do 2000.

A obra que este ano mereceu o recoñecemento do xurado cumpre as dúas condicións: se-lo parto literario de dúas persoas oriundas da terra, e tratar sobre ela; a saber. Os autores son Xosé Manuel Varela Varela e Héctor M. Pose Porto, e a obra, un libro guía de itinerarios por ese fermoso concello de Malpica, onde comeza a agreste, fermosa e literaria Costa da Morte.

Se quixesemos face-la semblanza persoal dos autores, probablemente nos quedasemos curtos á hora de valora-los méritos de ámbolos dous. Asumindo ese risco diremos, entre outros comentarios, que Xosé Manuel Varela é un dos máximos coñecedores da vida e obra literaria do baiés Labarta Pose para o que moitas persoas e colectivos da Terra de Soneira e de fóra dela, teñen solicitado que se lle adique o Día das Letras Galegas. Non só prestou atención a escritores consagrados -Labarta- senón tamén a outros representantes do saber e cultura popular como a poetisa autodidacta María Baña, o insigne crego de Cesullas, Saturnino Cuíñas; ou a promoción turística do Concello de Cabana, xunto co grupo Milladoiro. En ámbolos dous campos podemos dicir que Varela traballa moito e ben.

De Héctor M. Pose non temos máis referencias que o que puidesemos ter lido a través da prensa sobre as numerosísimas actividades culturais que, como técnico de Educación e Cultura do Concello de Malpica, ten desenvolvido. O feito de que sexa profesor na Universidade da Coruña é unha proba máis da súa valía.

Ámbolos dous amosan un exhaustivo coñecemento da súa terra e tamén un profundo amor por ela, senón non se explica o detallismo e o labor calado e, ás veces ingrato, de investigación histórica que hai en cada un dos doce itinerarios propostos. Como se di no seu limiar: "Este é un libro de camiños, de iniciación, libro que nos convida a coñecer un territorio singular e mítico". Non se limita a facer unha descrición superficial do que nos podemos atopar en cada ruta senón que ó introducirnos na súa lectura semella que nos estamos mergullando na visión de todos e cada un dos recunchos que se nos van describindo de xeito tan, diriamos, poético pero, non por iso, menos rigoroso. É de destaca-lo excelente traballo de campo, de investigación histórica, a amenidade da súa lectura, a coidadísima edición e a profusión de material gráfico e fotográfico que nos permite ver dunha simple ollada o máis interesante de cada rota proposta.

Só nos queda expresa-la nosa felicitación ós autores polo premio que o único que vén a ser é un feito de xustiza polo traballo desenvolvido e, ó Concello de Malpica, pola súa publicación e porque no sucesivo vai ter algo a que bota-la man para espalla-lo coñecemento das súas riquezas culturais, históricas e paisaxísticas entre tódolos seus visitantes. A ben segura que os lectores deste fermoso libro lle agrecerán á Corporación o apoio prestado.